‘VAR’dan ‘Kural çıplak’ mesajı geldi

ALMANYA 1. Bundesliga, VAR uygulamasında ideale en yakın lig. İtalya’da VAR’a güveniliyor ama hakemlere güvenilmiyor. Fransa’da her şey korkunç gidiyor, başlangıca göre gerileme olduğu söylenebilir. İngiltere henüz emekleme aşamasında. Premier Lig’de hakemler monitöre gitmiyor, bu sezon sonuna kadar da gidilmeyecek gibi  görünüyor. İspanya’da işler yolunda. Ancak elle oynama ve ofsayt kararlarında sıkıntılar var. Bunlar da aslında VAR’ın değil, kuralın yetersizliğiyle ilgili.

BBC, milli maç arasını fırsat bilerek harika bir derleme yapmış; 5 büyük ligde VAR’ın performansını o ülke futbolunun uzmanlarına sormuş. Ortaya bizim için de kılavuz olabilecek harika sonuçlar çıkmış.

VAR, BiR HUKUK MESELESi

Futbol kural kitabı ya da VAR statüsü, enikonu bir hukuk metni. Ve tüm hukuk metinleri gibi, yaşayarak gelişen bir organizma. Nasıl internet öncesi hukuk kitaplarının ‘sanal taciz’ gibi meseleleri yoktu, VAR çağının başlangıcında da kural metninin (veya statünün) bazı alanlarda eksik olması doğal. Bundesliga uzmanı Chris Williams, 2017’de VAR masasının karar almasının çok uzun sürdüğünü, stattakilerin de ne olduğunu anlamadığı için kargaşa yaşandığını söylüyor: “Ocak 2018’de hakem komitesi, monitörlere daha sık gidilmesine karar verdi ancak bu kez de bunu abarttılar. Nihayet bu sezon bir optimum yakalandı. İncelemeler 45’le 90 saniye arası sürüyor. Almanya’da futbolcular da artık VAR’ın varlığından memnun.”

30 SANiYEDE ÇöZEMiYORSAN POZİSYON NET DEĞiLDiR
İspanya’da uygulama 2018-19 sezonuyla start aldı ve ilk yılındaki problem benzer. La Liga uzmanı Andy West, uygulamanın ilk yılında lüzumundan fazla pozisyonun incelendiğini söylüyor: “Her ufak şüphede VAR’a gidiliyordu. Mevzu net olmadığı için inceleme uzun sürüyor ve tribünler homurdanıyordu.”
2019-20 sezonuyla beraber La Liga’da bu sorun çözülmüş görünüyor. Zira resmi açıklama olmasa da şu düsturla hareket ediliyor artık: “İlk anda pozisyonu çözemiyorsan, net ve bariz değildir. Ceza alanında itmeler-çekmeler var ve ilk anda çözülemiyor. Öyleyse devam et.”

HAKEM HATASI HER ZAMAN OLACAK

İtalya, VAR konusunda en büyük sorunu yaşayan ülkelerden. Öyle ki, 2017’de Lazio menajeri Simone Inzaghi, VAR devam ederse ligden çekilmeyi tartışmaya açmıştı. Ancak İtalya Futbol Federasyonu’nu tebrik etmek lazım, Ocak 2018’de yeryüzündeki ilk ‘VAR Eğitim Merkezi’ni açtılar. Ve meselenin esasında hakem eğitimiyle ilgili olduğunu tespit edip, hataları minimize etmeyi hedefliyorlar. Serie A uzmanı Chloe Beresford’a göre Serie A’da şu anda işler yolunda. Herkesin teknolojiden memnuniyet duyduğunu ve esas problemin hakem yorumlarıyla ilgili olduğunu kabul ettiğini söylüyor. Yani meali şu: VAR da bir hakem. Ve hakem hatası her zaman olacak

VE KURAL ÇIPLAK

Fransa’daysa hava, Türkiye’dekine yakın. Kamuoyuyla VAR arasında henüz bir mutabakat sağlanamamış. Fransa Ligue 1 uzmanı Jeremy Docteur, milimetrik ofsaytlardan ve elle oynama kararlarındaki istikrarsızlıktan yakınmış. Gerçekten de VAR’la ilgili en önemli iki açmaz bunlar gibi duruyor: Ofsayt ve elle oynamalar… Lâkin bunlar da VAR’ın değil, kuralın yetersizliğiyle ilgili aslında… Hızlı bir sporcu bir salisede 16 santimetre koşabiliyor, iki sporcu ters yönde hareket ettiklerinde bir salisede 32 santim mesafe yaratırlar. Ancak mevcut yayın teknolojisiyle bir kamera, saniyede 50 frame (maksimum 75 frame)
çekebiliyor. Yani bir framede oyunu durdurmakla diğerinde durdurmak arasında iki sporcu arasındaki mesafe 30 ilâ 50 santim fark etmiş olabilir.

O yüzden de bugün 30 santimden ufak bütün ofsayt kararları şaibelidir. Bu açmazla ilgili benim önerim, artık kuralın topla oynanabilen tüm uzuvlara değil, vücudun ağırlık merkezine odaklanması. Yani iki futbolcu hizadaysa hizadadır. Parmak ucuna ya da omzuna bakılmamalı. Elle oynamalarda da problemler malum. Kuralın daha spesifikleştirilmesi şart. Sporcunun kendi vücudundan ve takım arkadaşından ele gelenleri cezalandırarak konuyu basitleştirmek gerek mesela.