‘VAR’ mahkeme gibi davranamaz

Şüphesiz ki futbolda 2019’un en büyük meselesi VAR’dı. IFAB genel sekreteri Lukas Brud’un seneyi kapatırken yaptığı açıklamayla 2020’de özellikle ofsayt değerlendirmesiyle ilgili bir şeylerin değişeceği kesinleşti

Ancak değişmesi gereken ne: Kural mı, protokol mü? Bunun yanıtını arıyor şu sıralar herkes. Hukuk yaşayan bir organizma. Çok doğaldır ki hukukun önüne sürekli yepyeni, daha önce hiç karşılaşmadığı taze vakalar çıkacak; hukuk da gelişecek ve bu yeni soruna da çözüm bulacak. Futbol hukuku da böyle aslında. Kural kitabı, hiçbir zaman mükemmel olmayacak. Sürekli karşımıza yepyeni problemler çıkacak, kitap da bu sorunlara yeni çözümler bulmaya çalışacak. Şu sıralar dünyada VAR’la ilgili en büyük eleştiri, milimetrik ofsayt kararları. Evet bir pozisyonun ofsayt olabilmesi için teoride 1 mm’lik fark bile yeterli. Ancak bu fark esasında, yardımcı hakem ilk anda bayrağı kaldırdıysa yeterli. Yardımcı bayrak çekmediyse, VAR masasının çok küçük mesafeler için kararı değiştirmesi, VAR’ın temel tanımına aykırı. Zira VAR’a sadece ‘açık ve bariz (hakem için açık, kamuoyu için bariz)’ hatalarda müdahale hakkı verilmiş. 10-15 santimlik ofsaytlarda yardımcının kararını değiştirmek, bu temel tanıma ters düşüyor. Çünkü ortada ‘açık ve bariz (clear and obvious)’ bir hata yok.

25-30 SANTİMDEN KÜÇÜK TÜM OFSAYTLAR ŞAİBELİ

Meselenin bir başka boyutu da, zaten güncel yayın teknolojisinin bu küçük marjları algılayabilecek seviyede olmaması. Bugün üst düzey turnuvalarda kullanılan bir televizyon kamerası saniyede 75 kare çekim yapabiliyor. Bir futbolcu sprint halinde 36 km/sa hıza ulaşabiliyor, yani 1 saniyede 10 metre koşuyor. Bu da kameranın çektiği iki kare arasında sporcunun 13 santim hareket ettiği anlamına geliyor. Ofsayt öyküsünün içindeki savunmacı ile hücumcu ters yöne koşu halindelerse bir karede 26 santim fark oluşması demek bu. Bugünkü teknolojiyle birçok ofsayt kararı, VAR masasındaki operatörün seçtiği kareye (frame’e) bağlı. Çünkü top genelde iki farklı frame’de de ayaktan çıkıyor görünüyor. Yani aslında 25-30 santimden küçük tüm ofsaytlar şaibeli şu anda. Tüm bu veriler ışığında bence yapılabilecek 3 şey var:

İKİ KAREDEN HANGİSİ?

1- İngiltere hakem şefi Mike Riley’nin önerisi güzel: Masadaki operatör öncelikle topun ayakta gözüktüğü iki kareden hücumcu lehine olanı seçecek. Çünkü futbolda her zaman oynamak isteyenin lehine olmalı kurallar.

2- IFAB genel sekreteri Lukas Brud’un söylediği gibi ofsaytı çözebilmek için 10 farklı açıya bakılması gerekiyorsa VAR masası vakit kaybettirmeyecek, golü verecek. Yani VAR, mahkeme gibi düşünmeyecek. Amaç ofsaytta hafif suçluları yakalamak değil. Sadece bariz suçları tespit etmek… Not: Geçtiğimiz hafta La Liga’da Varane’ın Getafe’ye, Cazorla’nın Sociedad’a attığı goller, muhtemelen bizde 15-20 santimlik farklarla iptal edilirdi. Ama İspanya belli ki şimdiden ofsayt değerlendirmesinde değişikliğe gitmiş.

3- Çok güçlü bir seçenek olarak görmesem de, masadaki ihtimaller içinde kural değişikliği de var. Ofsayt kuralı şu anda ‘topla oynayabilecek tüm uzuvlara’ bakıyor. Kuralı değiştirip sadece ayaklara bakılırsa da birçok muamma ortadan kalkacak doğal olarak. Bu ihtimali IFAB üyelerinin yüksek yaş ortalaması ve gelenekçi yapıları nedeniyle güçlü görmüyorum. Ama bana makul geliyor doğrusu